Pożyczanie w rodzinie i znajomym – pułapki i skutki
Pożyczka w rodzinie w naszym kręgu kulturowym to nic dziwnego. Również pożyczka na tzw. wieczne oddanie. A po taką najczęściej zwracamy się do rodziców i dziadków, ale głównie w młodości, gdy portfel prawie zawsze świeci pustkami.
Inaczej wygląda pożyczka w rodzinie dalszej bądź od rodzeństwa oraz pożyczka od znajomych. W tych przypadkach pożyczkę zawsze należy zwrócić. Sami też możemy zostać poproszeni o pomoc finansową. I choć w naszej kulturze nie jest to niczym dziwnym, to warto się dwa razy zastanowić nad odpowiedzią. Rzeczywistość niestety najczęściej wygląda inaczej. Ktoś zaskakuje nas tym pytaniem w najmniej odpowiednim momencie i nie mamy czasu na przemyślenie sprawy. W głowie kłębią się tylko myśli, że przecież ten człowiek potrzebuje pomocy i znamy go tyle lat. I tak głupio odmówić.
Pożyczka w rodzinie czy od znajomych może przysporzyć nam sporo problemów. Weryfikuje, kto faktycznie jest uczciwym człowiekiem i dobrym znajomym. Poza tym pożyczanie pieniędzy znajomym umowa głównie ustna wchodzi w grę. I między innymi o tym, jak spisać umowę pożyczki podpowiadamy w dalszej części.
Wady i zalety pożyczek rodzinnych
Pożyczka od znajomych jest bardzo korzystnym rozwiązaniem, ale ma też mroczne strony! Zanim pożyczysz swoje ciężko zarobione pieniądze bądź sam zwrócisz się o pomoc, oceń, na którą stronę przechyla się szala?
| Zalety | Wady |
|---|---|
| Dostępna bez żadnych formalności (zazwyczaj). | Pożyczkobiorca może czuć się postawiony pod ścianą. |
| Bez sprawdzania baz dłużników. | Zazwyczaj nieokreślone warunki spłaty, co skutkuje nieporozumieniami. |
| Bez oceny zdolności kredytowej. | Głupia sytuacja, gdy pożyczkobiorca nie spłaca. |
| Szybka wypłata w postaci przelewu bądź gotówka do ręki. | Koniec relacji w przypadku braku spłaty. |
| Bez odsetek. | Pożyczkodawca może żądać szybszej spłaty, gdy wyskoczą mu nieprzewidziane wydatki |
| Bez prowizji. | Pożyczkobiorca może pożyczać notorycznie, gdy go do tego przyzwyczaimy. |
| Bez żadnych dodatkowych kosztów. | Problem z odzyskaniem długu, jeśli nie została spisana umowa, a pieniądze przekazane do ręki. |
| Bez konsekwencji w przypadku braku spłaty, takich jak wpis w BIG-ach, BIK. | Podatek od czynności cywilnoprawnych. |
Największą zaletą pożyczek rodzinnych jest to, że są nieoprocentowane. Mało kto chce zdzierać z rodziny czy bliskich. Zresztą to tak głupio naliczać koszty, z pewnością szybko rozeszłoby się, że pożyczasz na lichwiarski procent! Choć prowizja byłaby tylko skromnym wynagrodzeniem. I tak z uczciwych warunków, spisanych w umowie, stajesz się kimś, kto próbuje zarobić na ludzkiej krzywdzie. W taki sposób powstają pierwsze nieprzyjemności z pożyczki od znajomych.
Wierzyciel – Pan, dłużnik – sługa
Zwykła przysługa, pożyczenie nawet drobnej kwoty zmienia pozycje przyjaciół. Wierzyciel staje się panem, a pożyczkobiorca jego sługą. W relacji zajmuje niższą pozycję. Czuje się zobowiązany do pomocy wierzycielowi, bez względu na to, czy ma czas i chęci. Pożyczka łączy silniej niż małżeństwo. Czujemy się zobowiązani wobec drugiej strony, wierzyciela. Już w Starym Testamencie znajdziemy tekst, że sługą wierzyciela jest dłużnik, czyli problem stary jak świat. Jak to wygląda w praktyce?
- Wierzyciel prosi Cię o zaopiekowanie się kotem w weekend, bo musi wyjechać. Co zrobisz? A może chce pożyczyć Twoje auto pod pretekstem, że jego stoi w warsztacie? Zapewne się zgodzisz, bo czujesz się w jakiś sposób zobowiązany, by się odwdzięczyć. I tak wierzyciel wpływa na Twoje życie.
- Nie spłacasz w umówionym terminie, czujesz wstyd, zażenowanie, nie odbierasz telefonów, unikasz kontaktu z wierzycielem. Gdy coś kupujesz, a wierzyciel spotka Cię z zakupami, czujesz się dziwnie.
- Czy chcesz tego, czy nie, wierzyciel wchodzi w Twoje życie. Zaczyna się interesować na co wydajesz. Skoro masz nowy rower, czy markowe ciuchy, to dlaczego nie oddajesz pieniędzy?
- Kontrola życia doprowadza pożyczkobiorcę do frustracji, ciągłe spojrzenia, pytania, stają się coraz bardziej irytujące. A wierzyciel zamiast otrzymać podziękowania, dostaje wiązankę soczystych epitetów, bo zwyczajnie dłużnik nie wytrzymuje sytuacji.
Dopiero spłata długu uwalnia od smutnej roli sługi. Twoja wolność wraca do pełni, nie musisz się czuć dziwnie robiąc zakupy, czy wydając pieniądze na różne przyjemności. Jest jeszcze jeden wniosek, jak widać taka relacja nigdy nie jest dobra. Dlatego pożyczki w rodzinie i od znajomych zazwyczaj nie mają dobrego zakończenia.
Czy zrobiłbym to jako swój przyjaciel?
Nigdy nie wiesz, na co zbiera twój przyjaciel. Mogą to być wakacje, pierścionek dla swojego partnera, czy też remont pokoju jego dzieci.
Potem zjawisz się ty i zapytasz się go, czy nie udzieliłby ci pożyczki opiewającej na dużą sumę pieniędzy – która znacznie nadszarpnęłaby jego oszczędności. Tutaj naprawdę nie ma dobrych odpowiedzi.
Jeżeli ci nie pożyczy – zapamiętasz to, że ci nie pomógł. Jeżeli pożyczy – wpadnie w kłopoty.
Zasada jest taka, że twoje dochody są mniej więcej porównywalne z tym, co zarabia każda z pięciu najbliższych ci osób. Jesteśmy średnią tych, z którymi najczęściej się zadajemy.
Tak więc dochody twojego przyjaciela będą podobne do twoich. Jeżeli tobie jest ciężko, to pomyśl o tym, że twój przyjaciel ma porównywalnie. Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się nad tym, czy twój przyjaciel może sobie na to pozwolić? Czy faktycznie jest zdolny do udzielenia ci pożyczki?
Zwrot długów nie jest priorytetem
To jest jeden z głównych problemów pożyczki od znajomych. Często można usłyszeć z ust wierzyciela, oddasz jak będziesz miał. Szkoda tylko, że wielu pożyczkobiorców bierze sobie te słowa do serca. I dlatego, jeśli już zamierzasz udzielić pożyczki komuś bliskiemu, nie wypowiadaj tych słów, a doprecyzuj warunki.
Wybrane oferty pożyczek online
Wybrane 9 350 razy- limit kredytowy do 5000 zł
- na okres do 360 dni
- pierwszy miesiąc bez prowizji dla nowych klientów
Wybrane 4 838 razy- szybka decyzja pożyczkowa
- długi okres spłaty do 36 miesięcy
- wysoka kwota pozyczki do 15 tys. zł
- sprawdzona i solidna marka
Wybrane 5 156 razy- pierwsza pożyczka za 0 zł
- pożyczka do 20 tys. zł
- do uzyskania pożyczki wystarczy dowód osobisty
- opcja podpisania umowy elektronicznie
Wybrane 1 666 razy- Pierwsza pożyczka darmowa do 3000 zł
- Kolejna pożyczka do 15 000 zł
- Minimalna kwota pożyczki 500 zł
Wybrane 410 razy- minimalna kwota pożyczki to 600 zł
- maksymalny okres spłaty 52 tygodnie
- minimum formalności i szybka decyzja
- akceptują osoby z negatywnym BIKiem
Wybrane 1 785 razy- pierwsza darmowa pożyczka do 3000 PLN
- maksymalna kwota kolejnej pożyczki 8000 zł
- minalna kwota pożyczki 100 zł
- okres spłaty 61 dni
Jak odrzucić wniosek przyjaciela o pożyczkę?
Powiedzieć „nie” można na wiele sposobów. Ale czy naprawdę musisz szukać kiepskich wymówek?
Zazwyczaj, jak wspomnieliśmy na początku, ktoś bliski stawia nas pod ścianą, zadając pytanie z zaskoczenia! Masz wówczas czas na znalezienie odpowiedzi? Znajomość, przyjaźń dwóch dorosłych osób oparta jest na szczerości. W innym przypadku jaki ma sens? Jak odpowiedzieć, gdy ktoś prosi o pożyczkę, a nie chcesz jej udzielić?
- Powiedz otwarcie nie pożyczam rodzinie i znajomym, taką mam zasadę. Nie chcę niszczyć naszych relacji i dlatego trzymam się tej zasady. Ale może wspólnie coś wymyślimy?
- Nie pożyczam pieniędzy, bo jest to dla mnie niezręczna sytuacja i nie chciałbym, żeby to zniszczyło naszą relację.
Gdy nie chcesz powiedzieć wprost, mamy dla Ciebie inne, wiarygodne wymówki:
- Przepraszam, finansowo stoję tak samo, jak ty. Oznacza to, że z chęcią byś pomógł, ale nie możesz. Jak można pożyczyć od kogoś, kto nie ma nic? Twój przyjaciel będzie musiał szukać gdzie indziej. Dzięki temu nie tylko nie będziesz musiał udzielać kredytu, ale także całkowicie unikniesz poczucia, że zawiodłeś swojego kumpla!
- Sam się zastanawiam, skąd wziąć pieniądze, bo mam sporo wydatków: pralka do wymiany, w aucie coś buczy i jeszcze żona musi iść prywatnie do lekarza. Z takim stwierdzeniem ciężko polemizować.
- Poproś o 24 godziny do namysłu. To poważna sprawa, muszę się nad nią zastanowić dwa razy. Masz czas na to, by odsapnąć i wybrać lepszą odpowiedź, jaką bez wątpienia jest „nie”. Dobrą regułą jest odpowiedź w 24 godziny.
Zaoferuj inną pomoc
Zazwyczaj jest tak, że gdy ktoś prosi swojego bliskiego, lub przyjaciela o pożyczkę, to ostatnią rzeczą, o jakiej chce słyszeć, to rozwiązanie swojego problemu. On po prostu chce pieniędzy i chce ich od razu. Jeżeli jesteś jednak na wyciągnięcie ręki, to zaproponuj inną pomoc niż materialną.
Popilnujesz dzieci, gdy ktoś będzie szukał drugiej pracy. Pomożesz posprzedawać zbędne rzeczy. Stworzysz nowy kalendarz rat dla wierzycieli. W większości przypadków możesz chociaż spróbować. Zdecydowanie możesz pomóc w inny sposób, nie ruszając przy tym swoich pieniędzy.
Świadoma decyzja
Decyzja o pożyczeniu komuś bliskiemu bądź pożyczenia od znajomego powinna być dobrze przemyślana. Za kwotę 200 czy 300 zł możesz stracić relację, którą budowałeś całe życie? Czy warto? Być może warto, gdy chcesz sprawdzić drugiego człowieka.
Jak przerwać ciągłe pożyczanie?
Pożyczki w rodzinie i pożyczki od znajomych stają się w pewnym momencie trudnym tematem. Gdy ktoś regularnie co kilka tygodni przychodzi do nas z prośbą o pożyczkę, możemy mieć już w pewnym momencie dość. Jak to przerwać? Jest kilka sposobów:
- uprzedź wizytę i zapytaj, czy tym razem on nie mógłby Ci pożyczyć, bo znalazłeś się w kiepskiej sytuacji,
- między wierszami poinformuj pożyczającego kolegę, że Twoje zarobki spadły i nie jest różowo,
- powiedz znajomemu jakie wydatki Cię czekają i zastanawiasz się, jak dopiąć budżet.
Pożyczanie pieniędzy od znajomych – umowa
Umowa pożyczki zabezpiecza dwie strony. Powiedz znajomemu, że nie chodzi tylko o Ciebie, ale również o niego, bo jeśli zdarzą się Tobie nieprzewidziane wydatki, to nie możesz ot tak żądać spłaty długu w jeden dzień.
Umowa pożyczki powinna zawierać:
- dane pożyczkodawcy,
- dane pożyczkobiorcy,
- kwotę pożyczki,
- termin spłaty (w przypadku rat, konkretne terminy),
- sposób przekazania pieniędzy, sposób spłaty,
- ewentualnie odsetki,
- data,
- wysokość odsetek karnych.
Przy pożyczaniu pieniędzy od znajomych umowa to bardzo ważna kwestia. W przypadku umowy ustnej, wiele kwestii jest nieuregulowanych i to one powodują spięcia i niedomówienia. Są przyczyną frustracji, narastającej do siebie niechęci i w końcu zerwanych więzi. Dlatego najlepiej jest spisać umowę, nawet z najlepszym przyjacielem. Choć znamy kogoś całe życie, to człowiek bywa nieprzewidywalny.
O ile stracisz drobną kwotę, o tyle nie poniesiesz dużej straty. A co, jeśli pożyczysz kilkadziesiąt tysięcy złotych, oszczędności życia i nie odzyskasz ich? Przekażesz je w gotówce do ręki bez świadków. W jaki sposób je odzyskasz? Umowa chroni interesy każdej strony! Dlatego należy ją podpisać!
Zabezpieczenie pożyczki od znajomych
Pożyczka powinna zostać zabezpieczona, szczególnie w przypadku wysokich kwot. Dzięki temu nie zostaniesz z niczym! Są różne sposoby zabezpieczenia się na wypadek ewentualnego braku spłaty pożyczki. W umowie możesz zamieścić odpowiednie zapisy:
- dobrowolne poddanie się egzekucji (powinno zostać potwierdzone aktem notarialnym),
- oświadczenie o stanie majątkowym.
Inne rodzaje zabezpieczenia:
- weksel (nigdy nie podpisuj weksla in blanco, bo to tak jakbyś dał klucz do całego swojego majątku, wierzyciel może żądać dowolnej kwoty, a weź pod uwagę, że jeśli nie oddasz pożyczki, będziecie na wojennej ścieżce!),
- poręczenie,
- zastaw,
- hipoteka.
Pożyczki od rodziny w kwotach kilku, kilkudziesięciu tysięcy złotych powinny być dodatkowo zabezpieczone. Chyba że dla Ciebie taka kwota jest jak 100 czy 200 zł. Najlepiej skorzystać z pomocy prawnika.
Podatek od czynności cywilnoprawnych – kto zwolniony?
Spisując umowę pożyczki, należy pamiętać o zapłaceniu podatku. Pożyczkobiorca musisz zapłacić 2% kwoty i złożyć deklarację PCC-3. Ale i w tej kwestii są wyjątki. Z podatku zwolnieni są członkowie rodziny:
- małżonek,
- zstępni,
- wstępni,
- rodzeństwo,
- pasierb,
- ojczym, macocha,
- teściowie.
Jest jeszcze jeden warunek, pożyczka nie może być wyższa niż 9637 zł na jedną osobę przez pięć lat. Jeśli weźmiesz kilka pożyczek i przekraczają wskazaną kwotę, musisz zapłacić podatek od nadwyżki.
Gdy są to pożyczki od znajomych, również można uniknąć podatku. Warunki:
- nie więcej niż 5 tys. zł pożyczone od jednej osoby,
- nie więcej niż 25 tys. zł pożyczone od kilku osób.
Czas to trzy lata. Jeśli przekroczysz te kwoty, musisz odprowadzić podatek od nadwyżki.
Kiedy nie pożyczać pieniędzy?
- Jeśli Twoja sytuacja finansowa daleka jest od dobrej.
- Jeśli Twoje dochody nie są regularne.
- Jeśli planujesz większe wydatki.
- Jeśli na coś oszczędzasz.
- Jeśli kiedyś już ktoś Cię oszukał.
- Jeśli znajomy, który prosi o finansową pomoc, ma przyklejoną etykietkę nierzetelnego.
- Jeśli jest to wbrew Twoim zasadom.
- Jeśli znajomy walczy z nałogami.
- Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości dotyczące swojej przyszłości finansowej bądź spłaty.
Na koniec
Możesz zachować znajomość pożyczając pieniądze, pod warunkiem, że wybierzesz dobrą drogą. Jeśli nie chcesz pożyczać i powiesz o tym szczerze albo pożycz, ale spisz umowę, by wszystko było jasne. Nie naciskaj na dłużnika, nie kontroluj go, niech nie czuje się osaczony. Nie próbuj coś na tym zyskać, angażując go w różne sprawy.
Oferta pożyczek bankowych i pozabankowych jest na tyle szeroka, że nie musisz tracić przyjaciół. W naszej porównywarce znajdziesz równie atrakcyjne pożyczki 0%.
Jak bezpiecznie udzielić pożyczki w rodzinie?
Przede wszystkim musisz określić, czy stać Cię na pożyczenie pieniędzy. Najbezpieczniejszą formą jest spisanie umowy. A w niej dokładnie określić kwotę oraz okres spłaty.
Umowa pożyczki od znajomych co powinna zawierać?
Umowa pożyczki prywatnej przede wszystkim powinna zawierać dane pożyczkobiorcy i pożyczkodawcy, kwotę oraz termin spłaty. Ponadto, wysokość odsetek (jeśli zamierzasz na niej zyskać), odsetek karnych, sposób wypłaty pożyczki.
Pożyczki w rodzinie a podatek?
Podatek od czynności cywilnoprawnych należy uregulować, jeśli nie znajdziesz się w grupie osób zwolnionych. A to zależy od stopnia pokrewieństwa i kwoty pożyczek zaciąganych na przestrzeni kilku lat. Podatek ten wynosi 2% kwoty pożyczki.
